Last van de hitte? Deze planten maken je tuin koeler

Een tuin vol bloemen en groen is natuurlijk mooi, maar wist je dat planten ook een verrassend koelend effect hebben? Zij zorgen ervoor dat je tuin, terras of balkon tot wel vijf graden koeler aanvoelt – en dat is tijdens een hittegolf erg welkom! Met de juiste beplanting creëer je dus je eigen natuurlijke airco in je tuin. We leggen uit hoe het werkt én welke verkoelende planten je het best kiest.

Lees verder onder de advertentie

Het klinkt misschien als een tuinfabel, maar het is pure biologie. Planten verdampen vocht via hun bladeren en dat proces zorgt voor verkoeling. Een beetje zoals wij doen door te zweten. Hoe groter het blad en hoe voller de plant, hoe meer effect.

Daarnaast geven grote planten en bomen natuurlijk schaduw – en schaduw betekent minder opwarming van je terras, tuinpad of gevel. Maar ook laagblijvende planten spelen een belangrijke rol: ze houden de grond koel en voorkomen dat die te snel uitdroogt.

Deze planten helpen je om de ergste hitte uit je tuin te verbannen en je terras of balkon aangenamer te maken tijdens de heetste dagen.

Bamboe kan behoorlijk hoog worden en zorgt zo voor luchtige, verkoelende schaduw. Hij blijft ook de winter groen en vormt een uitstekend scherm tegen de zon of inkijk. Let er wel op dat je kiest voor een niet-woekerende bamboe om te voorkomen dat je tuin verandert in een bamboebos.

Denk je ook aan verkoeling voor je gevel? Klimop (Hedera) is een ideale klimmer om tegen warme muren of schuttingen te laten groeien. Niet alleen verlaagt hij de temperatuur van gevels in de zomer, maar hij werkt ook in de winter isolerend. Hij groeit snel, is supersterk, is erg nuttig voor insecten en lokt meer vogels in je tuin.

Kale grond warmt sneller op dan begroeide grond, dus het is verstandig om zo veel mogelijk gaten in je tuin te vullen met planten. Met bodembedekkers heb je alle open plekken snel gevuld. De keuze is enorm: van maagdenpalm (Vinca) tot purperklokje (Heuchera) en van kattenkruid (Nepeta faassenii, foto) tot ‘Flower Carpet’ trosrozen. Er is voor elke plek wel een goede plant te vinden die helpt jouw tuin koeler (en onkruidvrij) te houden.

Siergrassen zijn prima ‘weefplanten’ tussen andere groepen planten. Hoe voller je border staat met planten, hoe meer verkoeling. Siergrassen zoals prachtriet (Miscanthus) en lampenpoetsersgras (Pennisetum) leveren zo een belangrijke bijdrage aan een koelere tuin en zorgen daarbij voor luchtige beweging én een prachtig geluid bij wind.

Heb je meer verkoeling nodig op je balkon of terras, dan zit je met deze verkoelende planten goed. Zij groeien niet alleen in de vollegrond goed, maar voelen zich ook thuis in een pot.

De witte moerbei staat ook wel eens te koop onder de naam ‘dakmoerbei’. Deze boom wordt namelijk vaak gebruikt als natuurlijke schaduwmaker op (dak)terrassen. Zijn kroon vormt een soort parasol en met zijn dichte bladerdek verdampt hij veel vocht. Een goede verkoeler dus! De vruchten zijn smakelijk en gezond, maar wil je geen vlekken op je terras van gevallen fruit, dan zijn ook soorten verkrijgbaar die weinig tot geen vruchten geven (zoals de Morus alba ‘Fruitless’).

Een vijgenboom groeit tegenwoordig goed in ons klimaat, ook in de winter. Het is een fijne boom die snel groeit, groot blad heeft en je tuin een mediterrane uitstraling geeft. Hij vormt snel een natuurlijke parasol en is ideaal voor een warme hoek op het zuiden. Ook een goede keuze voor balkontuiniers, want hij doet het ook prima in een pot. Lees ook ons artikel over een vijgenboom snoeien om hem mooi en gezond te houden.

Als je het hebt over verkoelende bladplanten, dan mag de hosta natuurlijk niet ontbreken. De brede bladeren verdampen veel vocht en zorgen voor een goede bodembedekking. Perfect voor schaduwrijke of halfschaduwplekken, bijvoorbeeld onder een loofboom of in potten op het terras of balkon.

Lees ook onze gids over hosta’s kweken en verzorgen.

Groot blad zorgt voor veel verdamping en dus meer verkoeling. Deze soorten verdienen een ereplek in je tuin als je echt groots wilt afkoelen:

Deze plant heeft met recht de volksnaam mammoetblad gekregen. Zijn gigantische blad kan namelijk tot wel anderhalve meter breed worden! Gunnera manicata vraagt wel een vochtige plek, zoals bij een vijver. Is hij eenmaal aangeslagen, dan is oerwoudgevoel gegarandeerd.

De vingerplant of Fatsia japonica groeit met grote, verkoelende bladeren (20 tot wel 40 cm doorsnee) die iets weghebben van een hand met vingers. Hij kan zowel binnen in een pot als buiten in de vollegrond groeien. Zet hem dan wel op een beschutte plek uit de volle zon zet (halfschaduw is goed) om te voorkomen dat zijn blad verbrandt. Hij kan wel wat kou hebben, maar bescherm hem bij matige vorst. Hij is verder wintergroen en misstaat niet in een tropische tuin.

Hij ziet eruit als een tropische boom, maar de rijstpapierplant groeit gewoon in Nederlandse en Vlaamse tuinen. In zijn regio van herkomst is het een kleine boom tot zes meter hoog, maar bij ons is het eerder een heester die vaak in jungletuinen wordt geplant. Logisch, want zijn ingesneden bladeren kunnen wel een meter groot worden – cool!

Oké, je hebt behoorlijk wat ruimte nodig en een beschutte plek, maar dan heb je wel een spectaculaire boom. De Anna Paulownaboom (Paulownia tomentosa) groeit snel en kan tot wel 20 meter hoog worden met een brede kroon. Zijn viltige bladeren worden tot zo’n 40 cm breed. In warme, open tuinen zorgt deze boom snel voor de broodnodige schaduw en verkoeling – én voor een fantastische bloemenzee in het voorjaar.

Deze prehistorisch ogende plant groeit met groot, fijn geveerd varenachtig blad op een ‘stam’. De boomvaren (Dicksonia antarctica) kan in een pot op je terras of in de vollegrond, maar in de winter moet je hem wel beschermen tegen vorst. Zijn grote blad zorgt voor veel verdamping en gefilterde schaduw, en zolang je hem voldoende water geeft, kan hij prima in de volle zon staan.

Combineer schaduwplanten met bodembedekkers voor een ‘dubbele laag’ verkoeling.
Vervang verharding waar mogelijk door beplanting.
Geef bij hitte liever één keer per week veel water dan elke dag een beetje – dat stimuleert dat je planten dieper op zoek gaan naar water en hun verkoelende werk blijven doen.

Je hoeft echt geen tuinarchitect te zijn om hiermee aan de slag te gaan. De genoemde planten zijn een goed startpunt, maar over het algemeen geldt: hoe groener, des te koeler. Dus kies gewoon een paar planten met groot blad, zet een schaduwmaker bij je terras en laat de natuur z’n werk doen. En onthoud: een groene, koele tuin is niet alleen beter voor jezelf, maar ook voor insecten, vogels én het klimaat.