'Het bastion van het volk': zo functioneert het eerste verdedigingswerk dat van particuliere eigenaren werd teruggevonden binnen de muren van Cartagena de Indias.

Deze speerpuntvormige rotsversterkingen, die bedoeld waren om steden te verdedigen en kanonvuur tegen binnenvallende legers te weerstaan, zijn voor het merendeel bewaard gebleven in Europa en Amerika.

De enige bastions op het gebied van Colombia's architectonische, historische en culturele erfgoed bevinden zich in Cartagena de Indias.

Dankzij de stadsmuren, die meer dan vier eeuwen oud zijn, heeft de Heroïsche Stad niet alleen twee eeuwen lang haar burgers beschermd tegen aanvallen van piraten en kapers, maar is het vandaag de dag een bron van trots en erfgoed voor de mensheid, die elk jaar duizenden toeristen trekt.

Dankzij de vestingwerken, bastions en heldhaftige verhalen riep UNESCO Cartagena de Indias in 1984 uit tot Werelderfgoed. Deze titel zou voorgoed de koers van de stad veranderen, die nu wordt beschouwd als een juweel van nationaal toerisme.

De stadsmuren van Cartagena werden bedacht en ontworpen door Italiaanse architecten , gefinancierd door de Spaanse Kroon en met veel bloed, lijden en pijn gebouwd door duizenden slaven die uit Afrika waren gehaald en op de slavenschepen van de Portugese en Spaanse bedrijven waren aangekomen.

Dankzij de militaire versterkingen wonnen de inwoners van Cartagena, bestaande uit Creolen, Spanjaarden en slaven, onder leiding van de Spaanse admiraal Blas de Lezo, in 1741 een ongelijke strijd tegen de Engelsen, onder leiding van admiraal Sir Edward Vernon.

Dankzij deze kleine stenen omheining overleefde Cartagena de Indias ook de hongersnood tijdens de bloedige herovering door de "vredestichter" Pablo Morillo in 1815.

Een van die vestingwerken met geschiedenis, de meest populaire en mystieke, is de Baluarte de Santo Domingo, gelegen tegenover de karakteristieke Avenida Santander , waar u prachtige zonsondergangen over de Caribische Zee kunt bewonderen.

Juist het juridische geschil tussen de staat en particulieren over het gebruik van dit monument resulteerde in een uitspraak van de Raad van State in november 2022. Deze uitspraak vormt de sleutel waarmee de staat het privébezit van het erfgoed van Cartagena voor haar burgers wil terugvorderen.

De uitspraak beval de Cartagena de Indias Workshop School, Etcar, een vertegenwoordiger van het Ministerie van Cultuur en het district om het monument, waarvan particulieren profiteerden, terug te vorderen.

"...De beëindiging en liquidatie, in de huidige staat, van de huurovereenkomst voor de Santo Domingo Baluarte, evenals elke andere soortgelijke huurovereenkomst die van toepassing is op genoemd pand, binnen zes maanden na de tenuitvoerlegging van dit vonnis", aldus de historische uitspraak die een einde maakte aan een contract van meer dan 20 jaar voor een Colombiaanse burger en zijn Duitse partner, die het pand voor persoonlijk gebruik bewoonden met een bar die miljoenen aan dividenden opleverde met de medeplichtigheid, onkunde en stilte van de lokale autoriteiten.

Het was voor het district echter niet eenvoudig om het publieke bezit terug te krijgen. De bewoners van het gebied spanden rechtszaken aan en namen verschillende gerechtelijke maatregelen, maar die resulteerden altijd in het voordeel van de stad.

Dit nationale monument beslaat meer dan 2500 vierkante meter en is een juweel van militaire architectuur en de geschiedenis van Cartagena. Het heeft zijn belangrijkste wachthuisje en 20 glimmende, goed onderhouden kanonnen behouden. Binnen bevinden zich twee gigantische putten voor regenwater, dat door een nog steeds bewaard gebleven, ambachtelijk kanalenstelsel stroomt. Tijdens jaren van hongersnood en droogte verzamelden deze putten vers water om de legers te voeden.

In het midden van het bastion bevindt zich het droogrek, bedekt met kleitegels in koloniale stijl. Wat ooit een kruit- en munitiedepot was, huisvest nu de keuken en bar van de "Baluarte de la Gente", de gastropub die onlangs is geopend door het Ministerie van Cultuur en het District, waar studenten van de Cartagena de Indias Workshop School gerechten bereiden en werken.

De restauratie van dit bastion voor de stad heeft een debat op gang gebracht over de wijze waarop particulieren de openbare en erfgoedwaarden van Cartagena gebruiken en hoe zij daarvoor worden gecompenseerd.

En om de wereld te laten zien hoe dringend het is om deze troeven zo snel mogelijk naar de stad te halen, zodat de jongeren kunnen profiteren van de opbrengsten die het toerisme genereert en zodat deze ruimtes een geweldig klaslokaal kunnen worden waar mensen leren over werk, heeft de Cartagena de Indias Workshop School, onder toezicht van het Ministerie van Cultuur, de gastropub "El Baluarte de la Gente" geopend.

"Op 20 mei werd het project, in aanwezigheid van de minister van Cultuur, gepresenteerd aan de media en de autoriteiten, en vier dagen later, op 24 mei, geopend voor het publiek. Dit is een plek waar de lokale bevolking en toeristen zonder enige beperking van kunnen genieten, zodat Colombianen en burgers van over de hele wereld zich dit erfgoed van de mensheid en haar geschiedenis kunnen toe-eigenen en ervan kunnen genieten", aldus Sandra Paola Schmalbach Pérez, directeur van de Escuela Taller Cartagena de Indias, een instelling die al meer dan 30 jaar jongeren uit sociale klassen 1, 2 en 3 opleidingen biedt in traditionele ambachten en kunsten zoals timmeren, tuinieren, elektriciteit, scheepsbouw en koken.

Vanaf nu omarmt deze plek Cartagena op zijn best. Naast gastronomie zijn er op sommige middagen en avonden artistieke en culturele presentaties met het beste lokale talent, tegen de achtergrond van de mooiste zonsondergangen van het Caribisch gebied.

Terwijl een cumbia- of bullarengueliedje speelt, gezongen door een zanger uit Marialabaja (Bolívar), kunt u een van de typische gerechten op de kaart proeven, zoals de heerlijke Bahía de las Ánimas ceviche: verse zeebaarsceviche, ui, chocho met aji topito (topito chilipeper), tijgermelk, cancha-maïs en groene bakbanaanchips. Deze ceviche is een eerbetoon aan de Bahía de las Ánimas, een belangrijke plek in de geschiedenis van Cartagena waar schepen van het Oude Continent aanmeerden toen de stad het epicentrum van de wereldhandel was.

Het gehele menu van 'El Baluarte de la Gente' is een eerbetoon aan de geschiedenis en de symbolen van de stad.

"Ons aanbod voor onze bezoekers is gebaseerd op de vier pijlers van het leren kennen van de culinaire kennis van onze regio: de inheemse, de voorouderlijke, de traditionele en de typische Caribische keuken. Onze creaties zijn hierop gebaseerd", zegt Diana Marcela Jiménez Peralta, kookdocent aan de workshopschool en chef-kok van de gastrobar.

Een ander aanbevolen gerecht is de Balerío de Jaiba: krabkroketten in een kokosmelk-knoflookreductie, gepaneerd met panko. Dit gerecht, op basis van krab, een zeer gewild weekdier in het Caribisch gebied, is een eerbetoon aan de baleríos, die niets meer waren dan opslagplaatsen voor kogels en kruit.

"We passen de 'learning-by-doing'-methodologie toe, de kenmerkende eigenschap van onze werkplaats: studenten krijgen 20 procent theorielessen en 80 procent praktijklessen. Maar op culinair gebied hadden we die praktische optie niet; we moesten elders naar werk zoeken. Nu biedt de werkplaats culinaire studenten de mogelijkheid om aan het werk te gaan", voegt Schmalbach Pérez toe.

'El Baluarte de la Gente' is elke dag geopend voor publiek tussen 16.00 en 23.00 uur. De prijzen voor eten en drinken variëren van $ 6.000 tot $ 50.000.

"Ik wil het niet bij naam noemen, maar het was een andere omgeving, maar ik denk dat we vooral willen benadrukken wat we nu doen en dat de ruimte openstaat voor iedereen, van alle leeftijden, zonder enige discriminatie. Want wat Cartagena nodig heeft, zijn meer inclusieve ruimtes, ruimtes voor iedereen, waar we kunnen genieten van wat de stad te bieden heeft", voegt de directeur van Escuela Taller toe.

Naast het bastion Santo Domingo kreeg het district via juridische weg ook het bastion Reducto in Getsemaní terug, een ander nationaal monument. Dit werd bewoond door particulieren die er al meer dan twintig jaar een lucratieve onderneming hadden opgericht met sociale evenementen met uitzicht op de baai.

Ook de teruggave aan het district van de 26 kluizen in de wijk San Diego – tegenover de Salesiaanse School – wordt in de rechtbank besproken. Deze kluizen werden tijdens de koloniale periode gebruikt als opslagplaats voor buskruit en munitie, maar worden sinds het einde van de vorige eeuw door particulieren gebruikt en profiteren van de verkoop van handwerk, kleding en toeristische attracties. Het district heeft al vier kluizen teruggevonden en is op zoek naar de overige 22.

De bezetting van het San Francisco Javier-bastion, gelegen tegenover het San Teresa Hotel, een ander nationaal erfgoedmonument waarvan een bedrijf winst maakt, is ook het doelwit van een langdurige juridische procedure.

De kosten die deze particulieren aan de stad en het Ministerie van Cultuur hebben betaald voor het gebruik van de stadsversterkingen zijn gering: bedragen variërend van 500.000 peso tot twee tot drie miljoen peso per maand. Sommigen hebben zelfs maandenlang niet betaald.

Correspondent voor EL TIEMPO

Vertel mij jouw verhaal: [email protected]